Een uitgever vinden voor jouw boek kan lastig zijn. Je bent helaas niet de enige die zijn schrijfwerk gepubliceerd zou willen zien. Ook leven er veel misverstanden rondom uitgeverijen én zijn er partijen die vooral een slaatje willen slaan uit jouw schrijversdroom. Maar als je weet hoe het werkt, zul je het allerbeste kunnen bereiken met jouw manuscript. Lees hier ALLES wat je moet weten als je een boek schrijft, zodat jij de touwtjes in handen houdt.
Allereerst moet je het onderscheid kennen in de soorten van uitgeverijen. Globaal zijn er drie manieren:
De gerenommeerde uitgever
Het is lastig een definitie te vormen van wat nou een 'erkende' uitgever is (ook wel 'gevestigde kwaliteitsuitgever' genoemd). De allergrootste namen zullen wel bekend zijn, zoals De Bezige Bij en Prometheus. Bekijk maar een paar Nederlandse bestsellers uit je boekenkast en je hebt zo een lijstje met een aantal gerenommeerde uitgevers. En daar ligt het 'm ook precies: deze uitgevers gaan voor kwaliteit, met de hoop op een boek dat straks in alle boekenkasten staat. Dus je begrijpt: ze zijn héél selectief, en krijgen tegelijkertijd zo'n honderd manuscripten per dag opgestuurd (!). De auteurs met wie deze uitgeverijen in zee gaan, zullen hun werk uiteindelijk bij de boekhandelaren en de bibliotheken zien liggen.
Uitgeven in eigen beheer
Dan zijn er ook héél veel uitgevers (officieel: 'dienstverlenende uitgeverijen', maar zelf spreken ze liever van 'eigen beheer') die graag ingaan op de populaire wens om schrijver te worden. Deze wens leeft in Nederland bij zo'n 1 miljoen mensen. Wist je dat iedereen zich voor €70,- uitgever mag noemen? Dat kost het om je als eenmanszaak in te schrijven bij de Kamer van Koophandel. Dat hoeft niet erg te zijn: ook zo'n uitgever kan het beste met jouw boek voor hebben, met een hart voor het boekenvak. Ze nemen vrijwel elk manuscript aan, dus dat kun je als voordeel zien. Maar waar een gerenommeerde uitgever zelf een flink budget heeft om jouw boek te produceren en ervoor te adverteren, is dat geld er hier vaak niet.
Dat betekent dat de werving (en soms ook een deel van het productieproces, zoals een redactieronde of het drukwerk) vaak bij jou wordt neergelegd. Daarbij kun je denken aan: 'bij tekenen van overeenkomst is auteur verplicht om 100 exemplaren zelf in te kopen, of onder te brengen bij familie en vrienden.' Daar is op zich niets mis mee, wellicht verzamel jij met gemak 100 geïnteresseerden voor je boek, zolang je maar wel op de hoogte bent van deze (veelal) kleine lettertjes van je contract. Stel vragen en wees kritisch voordat je je handtekening zet. Iets dat te goed lijkt om waar te zijn, is dat vaak ook. Je zult niet de eerste zijn die met mooie woorden ("Jouw boek is een gat in de markt! Dit moet iedereen lezen!") vast is komen te zitten aan een project waarbij die uitgever vooral verdient aan jou.
En weet dat er dan dus een risico is dat er straks een stapel van 100 boeken op je zolder ligt te verstoffen, waar je dan verlies op lijdt.
Toch is het mogelijk om geld te verdienen met een boek uit eigen beheer: als je boek nu eenmaal goed geschreven is, er een markt voor is en jij je werving goed doet, kan het een succes zijn: zo is Sonja Bakker ook ooit begonnen en groot geworden. De kans dat de boekhandelaar of bibliotheek jouw boek inkoopt, is wel weer klein: zij vertrouwen het liefst op een erkende uitgever. Maar je eigenbeheerboek zal wel verkrijgbaar zijn bij online groothandels zoals Bol.com en Amazon. Ook prima!
Zelf uitgeven
Dit is een vorm waarbij je écht alles zelf doet en bepaalt: je regelt een redacteur, grafisch vormgever, omslagontwerper, fotograaf voor je auteursfoto, drukker en vraagt een ISB-nummer aan. Eigenlijk ben je dan officieel zélf de uitgever. Dus dat betekent ook dat je kunt beslissen helemaal niet al die mensen in te huren maar zelf gaat knutselen. Ook kun je bijvoorbeeld slechts één exemplaar laten drukken (prijstechnisch zul je qua stukprijs met een grotere oplage voordeliger uit zijn). Maar alles kan: in feite is het jouw verhaal in boekvorm gieten, vooral handig als je gewoon voor jezelf schrijft en bijvoorbeeld geen zin hebt om rekening te houden met strikte verkoopvoorkeuren (een groene kaft op een boek schijnt het minst snel van een grijptafel-bij-de-deur gepakt te worden). Het is hélemaal aan jou: houd er dus ook rekening mee dat je veel zelf moet regelen, iedereens deadline op elkaar moet afstemmen en deze diensten ook vakmanschap zijn dus niet goedkoop. Wat dat betreft is het handig dat een uitgever, ook die van eigen beheer, die connecties allemaal al heeft.
De makkelijkste manier om de verschillende uitgeefvormen van elkaar te kunnen onderscheiden, is dit: bij een gerenommeerde uitgever werkt jouw boek voor jou, bij eigen beheer en eigen productie werk jij voor je boek. En hoe je in één oogopslag het verschil kunt zien? Check de website van het bedrijf. De site van een gerenommeerde uitgever is gericht op de (potentiële) lezer. Die van de eigen beheer/productie is gericht op de (potentiële) schrijver.
De grootste misverstanden rondom uitgeverijen
Er leven nogal wat hardnekkige onzinverhalen als het gaat om uitgevers en hun werkwijzen. Als freelance redacteur bij verschillende uitgevers krijg ik elke maand wel een paar vragen hierover. Hier zal ik de meest voorkomende uitgeverfabels noemen en jou hopelijk gerust kunnen stellen in je zoektocht naar een betrouwbare uitgeverij.
"Bij een gerenommeerde uitgever heeft de schrijver niets meer over zijn werk te zeggen"
Het is een onterecht gerucht dat zo'n uitgeverij als een soort grote boze wolf jouw woordjes één voor één kapotscheurt, jij al je rechten uit handen geeft, er niets meer over te zeggen hebt, de omslag niet te zien krijgt en vervolgens blij mag zijn als er misschien ergens in het klein jouw naam bij komt te staan. Nee. Een gerenommeerde uitgeverij ziet juist iets in jouw werk en zal dat respecteren. Natuurlijk gaat je redacteur wel suggesties doen als het verhaal ergens stroef loopt, of misschien aanraden om overbodige zinnen te verwijderen, maar jij bent en blijft de baas. De omslag, daar kan wel wat discussie over zijn. Een uitgever weet nu eenmaal precies wat er verkoopt en werkt, mijn raad is dan ook om er echt op te vertrouwen dat ze weten wat ze doen. Dus nee, geen zwart doodshoofd op de cover van je chicklit, ook al vind je dat zelf zo mooi.
"Zo'n grote uitgeverij gaat er vast met mijn verhaal vandoor en dan kan ik ernaar fluiten"
Hij heeft er helemaal niets aan om dit te doen. Het ideale van dit digitale tijdperk is dat jij sowieso kunt bewijzen dat jij het geschreven hebt en aan hem hebt aangeboden, en hem daarvoor zelfs kunt aanklagen en een grote schadevergoeding kunt eisen. Daar zit geen enkele winst in voor hem. Bovendien: als hij jou binnenhaalt als schrijver (in plaats van er met je boek vandoor te gaan), dan zul jij hoogstwaarschijnlijk je volgende boek (dat natuurlijk ook een briljant kunstwerk wordt) ook bij hem onderbrengen, dus hij houdt je absoluut liever te vriend. Sterker nog: dat is één van de redenen dat jouw manuscript er doorheen gekomen is: de uitgever houdt niet van eendagsvliegen en ziet in jouw schrijfstijl ook potentie voor je toekomstige werk.
"Als mijn boek in de boekhandel ligt, ben ik binnen"
Het is fantastisch als je jouw boek in de schappen ziet staan. Een hele eer en erkenning voor de woorden die jij zo mooi in zinnen hebt omgezet en waar je zo hard voor geploeterd hebt. Het is écht iets om trots op te zijn. Maar het schrijversleven is geen vetpot. Er zijn héél weinig schrijvers in Nederland die rond kunnen komen van alleen hun boeken. Degenen die dat wel kunnen:
Zijn al jaren bekend als schrijver en hebben meerdere bestsellers op hun naam staan.
Of hun boek kwam precies op het juiste moment, werd door de juiste media opgepikt én raakte een enorme landelijke hype (denk aan: Komt een vrouw bij de dokter).
Of ze zijn al ergens anders beroemd van (als familielid van een bekende schrijver, als tv-presentator, als topvoetballer, enzovoort. Maar ja, in dit geval ga ik er vanuit dat ze ook daar al een inkomen uit hebben...)
De 'gewone burger' zal, zelfs met een boek dat de boekhandels haalt, misschien een paar duizend euro verdienen. Ja echt.
"Met een goed idee leuren is ook een optie, dan ga ik het boek daarna wel schrijven"
Zo werkt het soms in de VS: je pitcht een idee, de uitgever ziet het zitten (beeldvorm: dollartekentjes als ogen) en je krijgt een halve ton als voorschot om lekker een paar maanden te gaan zitten schrijven. In Nederland is de boekenwereld niet zo huge en bovendien zijn we er te nuchter (en zuinig?) voor: hier zal bijna geen enkele uitgever direct een zak geld geven op basis van slechts jouw idee voor een boek, hoe mooi je het ook weet te vertellen. Je zult dus echt eerst minstens een paar hoofdstukken moeten schrijven en het aanbieden met begeleiding van een synopsis. Het hoeft niet de DEF-eindversie te zijn (dat kan ook niet, want er komen nog redactierondes vanuit de uitgever), maar wel al een groot deel van je boek in conceptvorm.
"Mijn manuscript naar elke uitgever sturen die ik kan vinden, vergroot mijn kansen"
Je verdoet hiermee je eigen tijd én die van de redacteur die jouw werk moet beoordelen. Als je een beetje research doet, kun je al veel uitgeverijen wegstrepen omdat jouw verhaal simpelweg niet in hun fonds past, ze een manuscriptenstop hebben of toevallig net een soortgelijk boek op de markt hebben gebracht. Neem je tijd om je erin te verdiepen. Kijk bijvoorbeeld in de bieb naar boeken die qua thema lijken op dat van jou en die je mooi vindt. Schrijf daarvan de uitgever op en maak een top drie. Lees nauwkeurig hun website en de informatie die daar staat over het aanbieden van een manuscript.
"Ik ben niet zo goed met taal, maar de boodschap van mijn manuscript is toch het belangrijkste"
Ja en nee. Een professionele redacteur die manuscripten beoordeelt, zal je werk echt niet direct de prullenbak in vegen als er ergens een typefoutje staat. Maar, een redacteur met een beetje hart voor zijn vak, is wél gevoelig voor taal en spelfouten, dus het leidt hem af van het verhaal. Bovendien komt het slordig over, alsof jij jouw manuscript niet belangrijk genoeg vond om nog een keertje na te (laten) lopen en netjes te maken. Bovendien heeft de uitgever vaak niet genoeg mankracht om jouw hele boek drie keer te gaan redigeren. Zorg dus dat jouw manuscript tip top in orde is voordat je het opstuurt.
Zakt de moed je nu in de schoenen?
Nergens voor nodig! Ik heb me gespecialiseerd in (beginnende) schrijvers helpen om hun boek in zijn meest perfecte staat aan de uitgever aan te bieden. Ik adviseer over je verhaallijn, zorg dat je professioneel schrijfwerk levert, doe desgewenst redactiewerk (niet alleen verwijderen van taalfouten maar ook de tekst in de stijlregels van een uitgever zetten) en schrijf naar wens je synopsis (zoals de uitgever die wil ontvangen). Zo vergroot jij jouw kansen aanzienlijk.
Wat ik niet doe, is een bemiddelaar zijn tussen jou en de uitgevers (wil je dit, dan kan een literair agent je beter helpen). Maar ik kan je wel beloven dat jouw boek met mijn hulp straks niet zo maar op een stapel belandt tussen de honderden anderen die nooit gelezen zullen worden. Twijfel niet om contact met me op te nemen en te overleggen!
コメント